قتل در قطار سریع‌السیر شرق (۱۹۷۴) (۱)
(Murder on the Orient Express (1974
کارگردان: سیدنی لومت
نویسنده: پل دن
بر اساس رمان « قتل در قطار سریع‌السیر شرق» اثر آگاتا کریستی
تهیه‌کننده: جان برابورنی / ریچارد بی گودوین
ژانر: جنایی
محصول: انگلستان
مدت: ۱۳۰ دقیقه
بخشی از افتخارات:
۱) برنده‌ی اسکار بهترین بازیگر نقش مکمل زن در سال ۱۹۷۴
۲) برنده‌ی جایزه‌ی بفتا برای بهترین بازیگر نقش مکمل مرد در سال ۱۹۷۴
۳) برنده‌ی جایزه‌ی بفتا برای بهترین بازیگر نقش مکمل زن در سال ۱۹۷۴
۴) برنده‌ی جایزه‌ی بفتا برای بهترین موسیقی متن در سال ۱۹۷۴
۵) نامزد دریافت اسکار بهترین بازیگر نقش اول مرد در سال ۱۹۷۴
۶) نامزد دریافت اسکار بهترین فیلم‌نامه‌ی اقتباسی در سال ۱۹۷۴
۷) نامزد دریافت اسکار بهترین فیلم‌برداری در سال ۱۹۷۴
قتل در قطار سریع‌السیر شرق، یکی از بهترین داستان‌های آگاتا کریستی‌ست. جنایتی مرموز در محیط بسته‌ی واگن یک قطار رخ داده و مظنونین به قتل که مسافران همان کوپه هستند، واریته‌ای عجیب از ملیت‌ها، مشاغل و باورها را تشکیل داده‌اند و حل معما را دشوارتر کرده‌اند؛ اما نه زمانی که یکی دیگر از مسافران همان واگن هرکول پوآرو باشد.
یک قطارِ مانده میان برف‌ها، سرمای سخت، جنازه‌ای که در کوپه‌اش پیدا شده و مسافران با خلقیات خاص، هر فیلم‌نامه‌نویسی را برای نوشتن فیلم‌نامه‌ای اقتباس از روی داستان مشهور آگاتا کریستی وسوسه می‌کند. این داستان آن‌قدر خوب ایده‌پردازی و نوشته شده که هم‌چنان بعد از گذشت هشتاد و چهار سال از اولین انتشارش، تازه است و پارسال فیلمی متوسط به همین نام از روی آن با کارگردانی کنت برانا (۲) ساخته شد؛ ولی قتل در قطار سریع‌السیر شرق نوشته‌ی پل دن و ساخته‌ی سیدنی لومت، فیلم دیگری‌ست.
پل دن زیرکانه فیلم‌نامه‌اش را با ماجرای ربوده شدن دخترک خانواده‌ی آرمسترانگ آغاز کرده ـ برخلاف کتاب آگاتا کریستی ـ، جذاب و پرکشش. شروعی که لومت بهترین استفاده را از آن برده و بی‌معطلی فرم را با آغازی چنین مرموز که به ترس فید می‌شود، شکل داده و توانسته بهترین بازی‌ها را از ستارگان فیلمش بگیرد. اکثر مسافران قطار برخلاف پوآرو با بازی آلبرت فینی، تنها در چند سکانس حضور دارند، و زمان برای نمایش توانایی آنان کم است با این حال ستاره‌ای چون اینگرید برگمن چنان در سکانس بازجویی تسلط ساختگی و وحشت واقعی را با آن لهجه‌ی بانمک در هم می‌آمیزد که برنده‌ی اسکار بهترین بازیگر نقش مکمل زن می‌گردد.
مسلما قتل در قطار سریع‌السیر شرق، جدا از قصه‌ی خوب و پر از ریزه‌کاری که دست کارگردان خلاقی چون لومت را باز می‌گذاشته، برای او جذابیت دیگری هم داشته و آن اشاره‌ی غیر مستقیم به هیئت منصفه بود که مخاطبان حرفه‌ای را به یاد شاهکار لومت، دوازده مرد خشمگین (۳) می‌اندازد. گرچه این فیلم قتل در قطار سریع‌السیر شرق به اندازه‌ی نبوغی که او در فیلم دوازده مرد خشمگین به خرج داد نیست؛ ولی چون بقیه‌ی فیلم‌هایش، درخشان و موثر است.
پی‌نوشت:
۱) برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد فیلم «قتل در قطار سریع‌السیر شرق (۱۹۷۴)» اینجا کلیک کنید.
۲) برای مطالعه‌ی متن کامل نقد و بررسی فیلم «قتل در قطار سریع‌السیر شرق (۲۰۱۷)» در همین سایت اینجا کلیک کنید.
۳) برای مطالعه‌ی متن کامل نقد و بررسی فیلم «دوازده مرد خشمگین (۱۹۵۷)» در همین سایت اینجا کلیک کنید.
