نام کتاب: سقوط اصفهان به روایت کروسینسکی (۱)
نویسنده: یوداش تادوش کروسینسکی
بازنویسی: جواد طباطبایی
انتشارات: مینوی خرد
هگل می‌گوید: «ما از تاریخ این را می‌آموزیم که آدم‌ها هیچ از تاریخ نمی‌آموزند.»
گفته‌ای موجز، با یک دنیا حرف. ما همیشه معتقدیم تاریخ تکرار می‌شود. علت تکرار آن چه چیزی می‌تواند باشد جز این‌که بشر، اگر هم تاریخ بخواند، تنها آن را طوطی‌وار می‌خواند و در آن عمیق نمی‌شود و نمی‌تواند حوادث گذشته را به واقایع روز ِ جامعه‌اش تعمیم دهد.
مثال ساده‌اش می‌شود شرایط مردم و کشور در زمان شاه باکفایت، سلطان حسین صفوی و اکنون ِ ما ایرانیان که عجیب شبیه به هم است! و تعجبی هم ندارد اگر اوضاع کنونی‌مان تغییر نکند و برسیم به آن‌جا که نباید.
خب بالاخره می‌دانیم که هیچ‌کس از تاریخ درس نگرفته، نه الزاما به‌خاطر نظر جناب هگل، بلکه به‌خاطر این‌که نه مردم و نه زمام‌دارانی که در گذشته از همین مردم بودند، هیچ‌کدام تاریخ را عمیق نمی‌‌خوانند ـ احتمالا وقت ندارند ـ و به حرف ِ آن اقلیتی هم که بهتر خوانده‌اند، اهمیت نمی‌دهند ـ باز هم چون وقت ندارند ـ .
شاید دلیلش این باشد که کتب تاریخی همواره، کم و بیش زیاده‌گویی را هم در دل خود جای داده‌اند و خیلی هم بی‌طرفانه نوشته نشده‌اند؛ اما کتاب سقوط اصفهان، از این قاعده مستثنی‌ست؛ کتابی‌ست مفید و مختصر، از زبان مردی خارجی که گویا واقعا دین‌دار هم بوده و با دید دیگری ایرانیان آن دوره را نگریسته و وقایع تلخ آن زمان در اصفهان را زیر نظر داشته و ثبت کرده. و صد البته، قلم شیوا و روان جواد طباطبایی هم بر جذابیت و البته صداقت و سلامت کتاب افزوده.
در بخشی از کتاب «سقوط اصفهان» چنین آمده، بخشی که سطرسطر آن، عجیب، حال و احوال این روزهای‌مان را توصیف می‌کند:
«فساد اداری و رشوه‌‌خواری از دربار سرچشمه می‌گرفت و در همه‌ی سطوح کشور جریان پیدا می‌کرد. کروسینسکی نقل می‌کند که داروغه‌ها از دزدانی که به چنگ آنان می‌افتادند، به‌جای آن‌که آنان را محاکمه و زندانی کنند، مانند زندانیان جنگی جریمه می‌گرفتند و اگر برخی از آنان قادر به پرداخت جریمه نبودند، شبانه آنان را از توقیف آزاد می‌کردند تا از راه دزدی جریمه پرداخت کنند. “نه‌تنها با راهزنی به تسامح رفتار می‌شد، بلکه راهزنان مورد تشویق قرار می‌گرفتند و راهزنی کمابیش مجاز شمرده می‌شد.”»
کتاب سقوط اصفهان را بخوانیم و خواندنش را به دیگران نیز توصیه کنیم، تا شاید این‌بار همه از تاریخ بیآموزیم و جلوی «سقوط ایران» را بگیریم.
پی‌نوشت:
۱) برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد کتاب «سقوط اصفهان» اینجا کلیک کنید.
